Savunma sanayii, bir ülkenin üretim yapısındaki kritik ve gizli teknolojileri içeren yoğun sektörlerden biridir…
İlk olarak 2010 yılında yayınlanan ve Başbakanlık tarafından tasarlanan “2023 Vizyonu”, Türkiye’yi bağımsız bir güç haline getirmeyi amaçlayan çok sayıda hedef içermektedir.
Bir ulus devlette savunma sanayinin gelişimi sadece siyasi motivasyona değil, aynı zamanda sektörel politikaların sürekliliği, yöneticilerin kalkınma programlarına bağlılığı, dış güçlerin baskısı karşısında jeopolitik dayanıklılık, mali, ticari, kurumsal ve vergi alanlarındaki devlet sübvansiyonları gibi kalkınma müdahalesi faktörlerine de bağlıdır.
Türkiye on yıl içinde silah üretimindeki özerkliğini önemli ölçüde arttırmış ve ihracat pazarında, özellikle de insansız hava aracı üretimi alanında birçok zafer kazanmıştır.
Türkiye’nin Avrupa ülkelerine, Amerika’ya karşı artan güvensizliği ve bu ülkelerin Türkiye’ye karşı ayrımcı politikaları, Türkiye’nin savunma sanayisini hızla gelişmesine yol açtı, Türkiye’nin ABD’den silah ithalatı 2010-2020 yılları arasında %81 oranında düştü.
Türkiye, 2011-2015 yılları arasında ABD’den en çok silah alan üçüncü ülke konumundayken, 2016-2020 yılları arasında 19. sıraya geriledi.
Türkiye, savunma sanayii sektörünü geliştirilmesini önceliklerinden biri haline getirmiştir.
Türkiye’nin savunma sanayii sektörü yaklaşık yirmi yıldır en hızlı büyümesini sürdürüyor ve yakın zamanda yayınlanan iki rapor, ülkenin silah sanayisinin geldiği noktayı gözler önüne seriyor.
2018-22 arasında Türkiye’nin silah ticaretindeki küresel payı yüzde 0,6’dan yüzde 1,1’e yükseldi ve ülkeyi dünyanın en büyük 12. silah ihracatçısı yaptı.
En İyi 100 Savunma Şirketi Listesi 2023’de ilk 100’de dört Türk şirketi bulunuyor. Listede Aselsan 47. sırada yer alırken, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TAI) 58. – Roketsan 80. – ASFAT ise 100. sırada yer aldı.
2020 yılında listede yedi Türk firması yer aldı. İlk 100’de şu anda daha az şirket yer alsa da, Türkiye’nin silah ihracatı üç yıl içinde hızla arttı. Savunma ihracatı 2020’de 2,28 milyar dolar iken 2022’de 4,3 milyar dolara yükseldi.
Öte yandan, Türkiye, silah ihracatını 2018-2022 dört yıllık döneminde 2013-2017’ye göre yüzde 69 arttırdı.
Türkiye’nin silah ticaretindeki küresel payı 2018-22’de yüzde 0,6’dan yüzde 1,1’e yükseldi ve ülkeyi dünyanın en büyük 12. silah ihracatçısı yaptı. Ayrıca, iki dönem karşılaştırıldığında ithalat yüzde 49 oranında düştü.
Sektör, küresel olarak belirsiz bir dönemde büyürken, Türk savunma şirketleri performansta inişler ve çıkışlar görecek. Ancak, endüstrinin kademeli büyümesi neredeyse kaçınılmazdır.
2004’te ordunun askeri teçhizatının sadece yüzde 20’sini Türk şirketleri tedarik ederken, bu rakam 2022’de yüzde 80’e yükseldi.
Bu olumlu değişim, Türk hükümetinin 2000’li yılların başında silah sanayisini yerlileştirme kararından kaynaklandı.
O zamandan beri Türk şirketleri tüfekler, zırhlı araçlar, taşınabilir karadan havaya füze sistemleri veya MANPAD’ler, topçu birlikleri, 1000 km’ye kadar menzilli çeşitli füze türleri, helikopterler, hafif taarruz jetleri ve en önemlisi gelişmiş silahlar üretti.
Öte yandan, Türkiye artık daha fazla gelir getirebilecek savaş uçakları, tanklar ve obüsler üretebilmektedir. Üretici firmaların açıklamalarına göre tüm silahlar 2028 yılına kadar kullanımda olacak.
TUSAŞ, en gelişmiş silahlı insansız hava aracı Anka-3’ü, hafif taarruz ve eğitim jeti Hurjet’i ve 5. nesil TFX (KAAN) jetini geliştirmeye devam ediyor ve yakında uçuşlarını gerçekleştirecekler.
TFX (KAAN) jetinin maliyetinin 100 milyon dolar olması bekleniyor. Bu da sadece 40 adet TFX savaş uçağı satmanın Türkiye’nin mevcut savunma ihracatıyla aynı geliri sağlayacağı anlamına geliyor.
Dünyada kendi savaş gemisini tasarlayan ve inşa eden 10 ülkeden biri olan Türkiye, ürettiği gemilerde kullanılan silah sistemlerinden radarlara, bilgi sistemlerinden elektronik harbe kadar birçok teknolojiyi de geliştiriyor.
Türkiye’nin ihracatında insansız hava araçları öne çıkıyor. Türk İHA’ları ANKA, Bayraktar TB2, AKSUNGUR ve AKINCI aralarında NATO üyesi ülkelerin de bulunduğu onlarca ülkeye ihraç ediliyor.
Baykar gibi bazı Türk şirketlerinin gelirlerini %90 oranında yurtdışı satış sözleşmeleri oluşturuyor. Türkiye, sektörde yaklaşık 2.000 şirkete ev sahipliği yapıyor.
Silahlı insansız deniz araçları, hava ve kara araçlarında yeni ürünlerle kapasitesini sürekli artıran sektör, tasarımdan geliştirmeye, inovasyondan seri üretime kadar her konuda farklı bir ivme yakaladı.
Zırhlı araç üreticisi BMC ise iki Altay tankını Türk ordusuna teslim etti ve 2025’te seri üretime başlayacak. BMC, 1500 HP gücündeki motoru Batu’yu kullanana kadar motor sorununu Güney Kore’den tedarik ederek çözdü.
Raporlar, Türkiye’nin en büyük savunma şirketi olan Aselsan’ın yaklaşık 7,6 milyar dolarlık bir birikime sahip olduğunu söylüyor. BMC, Kirpi mayına dayanıklı araçları için iki yıllık sipariş aldı. Baykar, müşterilerinden dronlarını teslim almak için birkaç yıl beklemelerini de istedi.
Ayrıca BMC, birçok ülkenin Türkiye’nin yerli tankı Altay’ı almak için sabırsızlandığını söylüyor. Ayrıca, TFX (KAAN) jetleri gökyüzünde uçarken başka bir satış patlamasına tanık olunması bekleniyor. Son bir örnek olarak Roketsan, 150 kilometre mesafeden hedefi vuran karadan havaya füzeler üretmeyi başardı.
Ek olarak, Geliştirdiği zırhlı araçlar (Ejder Yalçın 4X4 – NSM 4X4 – PARS 4X4) 20’den fazla ülkede kullanılan Nurol Makina, bunlara yenilerini eklemeye hazırlanıyor.
Nurol Makina, Stratejik Tedarik Zinciri Yönetimi sayesinde Türkiye’de 5 coğrafi bölge, 17 il ve 10 ülkeye yayılmış tedarikçi ağıyla sürdürülebilir ve verimli bir hizmet sunuyor.
Genel olarak bakıldığında Türkiye, çoğu parçası yurt içinde üretilen daha küçük ve düşük maliyetli silahları ile savunma sanayi istatistiklerinde üst sıralara tırmanmıştır.
Mesela Türk insansız hava aracı ve füze üreticisi o kadar kendi kendine yetiyor ki, artık dış ambargolar üretimlerini durduramıyor.
Dolayısıyla silahlarını uluslararası pazarda üretip pazarlamakta serbesttirler. Yerlilik ve silahlarının muazzam kalitesi sayesinde Türkiye, 4 milyar doları aşan ciro ile önemli bir silah ihracatçısı haline geliyor.
Türkiye, yakın zamanda ilk 10 silah ihracatçısı arasına girebilecek ve on yıl içinde 20 milyar dolarlık ihracat gelirine ulaşabilecek.
Türkiye’nin savunma sanayii sektörü yaklaşık yirmi yıldır en hızlı büyümesini sürdürüyor, Türk savunma sanayii sektörü şimdiden küresel bir silah tedarikçisi konumuna ulaştı…